KOBİ Borsası ve Gelişen İşletmeler Piyasası ( GİP )

KOBİ’ler tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de ekonomin dinamik ve sürükleyici unsurlarından biridir. Bu sebeple, KOBİ’ler için diğer ülkelerdekine benzer teşvik ve destekleme sistemleri ülkemizde de uygulamaya konulmuştur. Halkbank, Vakıflar Bankası, KOSGEB, TOBB, Kredi Garanti Fonu , TUBİTAK gibi pek çok kurum ve kuruluş KOBİ’lere yönelik çeşitli destekleme sistemleri geliştirmişlerdir. Fakat halen KOBİ’ler arasında yapılan çeşitli anketlerde finansmanın en önemli sorun olduğu görülmektedir.

Ulusal KOBİ Borsaları

Ulusal Pazar

KOBİ borsalarının yasal dayanağı olarak Sermaye Piyasası Kurulu Borsa Dışı Teşkilatlanmış Menkul Kıymetler Piyasalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik  yayınlamıştır. Fakat yasal dayanağın hazır olması her zaman verimli ve sağlıklı işleyen yapılar kurulması için yeterli olmamaktadır. Küçük ve orta ölçekli şirketlere finansman sağlanması için yapılan çalışmalar kapsamında KOBİ’lere özgü bir borsa olan Gelişen İşletmeler Piyasaları A.Ş.’nin ( GİP ) kuruluş çalışmaları devam etmektedir. GİP, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler dahil olmak üzere tüm sektörlerdeki işletmelerin sermaye piyasalarından fon sağlamaları amacıyla kurulmaktadır.

Ulusal Pazar’da işlem görebilmek için şirketlerinden istenen koşullar ;

1.     Son 3 yıl ve ilgili ara dönemler dahil olmak üzere mali tablolarının bağımsız denetimden geçmiş olması ve grup şirketlerinin konsolide mali tablolarının düzenlenmiş olması; denetim raporlarının şartlı görüş içermesi durumunda, şartlara neden olan hususların etkilerinin mali tablolara yansıtılmış ve dipnotlarda açıklanmış olması,

2.    Kuruluşundan itibaren en az 3 takvim yılı geçmiş olması ve son 3 yıllık döneme ilişkin mali tablolarının yayınlanması ( halka açıklı oranı en az % 25 ise 2 yıl geçmiş olması ),

3.    Başvuru tarihi itibariyle ardı ardına 2 yılda vergiden önce kar etmiş olması, ( halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 33 milyon TL. veya halka açıklık oranının % 35 olması halinde son 1 yılda kar etmiş olması ),

4.    Bağımsız denetim geçmiş son bilançosundaki öz sermayesinin en az 11 milyon YL olması ( Bu tutar her yıl açıklanan yeniden değerleme oranı göz önüne alınarak Yönetim Kurulu’nca arttırılabilmektedir. )

5.    Halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 17 milyon TL. ve nominal değerinin ödenmiş ya da çıkarılmış sermayesine oranının en az % 25 olması ( Bu oranın % 25’in altında olması halinde, halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 33 milyon TL. olması),

6.    Finansman yapısının faaliyetlerini sağlıklı bir biçimde yürütebilecek düzeyde olduğunun Borsa yönetimince tespit ettirilmiş ve kabul edilmiş olması,

7.    Borsa tarafından istenen beyan yazısının Borsa Başkanlığı’na teslim edilmesi,

8.    Esas sözleşmenin, Borsa’da işlem görecek menkul kıymetlerin devir ve tedavülünü kısıtlayıcı veya senet sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak kayıtlar içermemesi,

9.    Ortaklığın üretim ve faaliyetlerini etkileyecek önemli hukuki uyuşmazlıkların bulunmaması,

10.  Borsa yönetimince geçerli kabul edilebilecek durumlar dışındaki nedenlerle, son 1 yıl içinde üretimine 3 aydan fazla ara vermemiş olması, tasfiye veya konkordato istenmemiş olması ve Borsa’ca belirlenen diğer benzeri durumların yaşanmamış olması,

11.  Menkul kıymetlerinin, piyasadaki mevcut ve muhtemel tedavül hacmi bakımından Borsa yönetimince önceden belirlenecek kriterlere uygun olması,

12.  Kuruluş ve faaliyetleri bakımından hukuki durumu ile hisse senetlerinin hukuki durumunun, tabi oldukları mevzuata uygun olduğunun belgelenmesi şarttır.

İkinci Ulusal Pazar

Ülkemizde küçük ve orta ölçekli şirketlerin ( KOBİ’lerin ) sermaye piyasalarından yararlanmalarını sağlamak ve teşvik etmek amacıyla Borsa bünyesinde İkinci Ulusal Pazar kurulmuştur. Bu uygulamanın amacı; Kotasyon Yönetmeliğinde belirtilen maddi koşulları sağlamayan yöresel nitelikteki küçük ve orta ölçekli şirketlerin halka açılarak sermaye piyasasından kaynak kullanabilmelerini ve dolayısıyla yatırım ve aktiflerini arttırarak Ulusal Pazar kriterlerine ulaşmalarını sağlamak, bu süre içerisinde hisse senetlerinin fiyatlarının düzenli ve şeffaf bir piyasada, rekabet koşulları içinde oluşmasını temin etmektir.

İkinci Ulusal Pazar’ın kotasyon koşulları oldukça esnektir. Hisse senetlerinin İkinci Ulusan Pazar’da işlem görmesi için başvuruda bulunan şirketlerin Pazar’a kabul şartı şunlardır.

Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınan ve hisse senetlerinin Borsa’da işlem görmesi için başvuruda bulunan şirketlerin İkinci Ulusal Pazar’a kabul edilebilmeleri için hisse senetlerinin tedavülünü engelleyici bir husus bulunmamak kaydıyla şirketin mali ve hukuki durumu, faaliyetleri, hisse senetlerinin tedavül hacmi göz önüne alınarak şirket hisse senetlerinin İkinci Ulusal Pazar’da işlem görebilmesi için yapılacak değerlendirme sonucunda Borsa Yönetim Kurulu’nun olumlu karar vermesi gerekmektedir.

Resmi olarak Borsa Yönetim Kurulu’nun kararı, İkinci Ulusal Pazar’da halka açılması için yeterlidir. Bunun için gerekli şartlar şu şekilde sıralanabilir;

1.     Menkul kıymetin piyasada mevcut ya da muhtemel tedavül hacminin Borsa Yönetimince yeterli kabul edilmesi,

2.    Son yıl ve ilgili ara dönemler ( ana dönemde başvurmuşsa ) dâhil olmak üzere, mali tabloların bağımsız denetimden geçmiş olması,

3.    Borsa tarafında istenen beyan yazısının Borsa Başkanlığı’na teslim edilmesi,

4.    Esas sözleşmenin İkinci Ulusal Pazar’da işlem görecek hisse senetlerinin devir ve tedavülünü kısıtlayıcı veya senet sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak hayıtlar içermemesi,

5.    Sermaye piyasası mevzuatı hükümleri çerçevesinde kamunun aydınlatılmasına azami özenin gösterilmesi ve yatırımcılarının yatırım kararı almasında etkili olacak ve menkul kıymetin piyasa değerinde değişiklik yapabilecek her türlü bilgi ve belgeyi derhal en seri haberleşme vasıtasıyla kamuya açıklamak üzere yazılı olarak Borsa’ya bildireceğinin taahhüdü,

6.    Şirketin üretim ve faaliyetlerini etkileyecek önemli hukuki uyuşmazlıkların çözümlenmiş olması veya makul bir süre içinde çözümlenebilir nitelikte olması,

7.    Borsa’ca gerekli görülen bilgi ve belgelerin süresi Borsa’ya teslim edilmiş olması,

8.    Borsa yönetimince geçerli kabul edilebilecek durumlar dışındaki nedenlerle, son bir yıl içinde üretimine 3 aydan fazla ara vermemiş olması, tasfiye veya konkordato ilan edilmemiş olması ve Borsa’ca belirlenen diğer benzeri durumların yaşanmamış olması,

İMKB İkinci Ulusal Pazar’da zorlayıcı bir kotasyon koşulu bulunmamaktadır. Halka açılmak isteyen şirketler, piyasa koşulları dışında bir engelle karşılaşmamaktadır.

Yeni Ekonomik Pazar

Yeni Ekonomik Pazarı’nın oluşturulmasındaki amaç telekomünikasyon, bilişim, elektronik, internet, bilgisayar üretim, yazılım ve sonanım, medya veya Borsa Yönetim Kurulu’nca kabul edilecek benzeri alanlarda faaliyet gösteren teknoloji şirketlerinin, sermaye piyasasından kaynak elde etmelerini sağlamak ve bu şirketlerin hisse senetlerinin Borsa’da güven ve şeffaflık ortamında, organize bir ikincil piyasada işlem görmesini temin etmektir.

Yeni Ekonomik Pazarı’nda işlem görecek olan hisse senetlerini belirleme yetkisi Borsa Yönetim Kurulu’na aittir.

Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınan ve hisse senetlerinin Borsa’da işlem  görmesi için başvuruda bulunan şirketlerin Yeni Ekonomi Pazarı’na kabul edilebilmeleri için, hisse senetlerinin tedavülünü engelleyici bir husus bulunmamak kaydıyla, şirketin hacmi göz önüne alınarak, yapılacak inceleme ve değerlendirmeler sonucunda Borsa Yönetim Kurulu’nun olumlu karar vermesi gerekmektedir.

Yeni Ekonomi Pazarı’nda neredeyse hiç kotasyon koşulu bulunmamaktadır. Şirketin kota alınabilmesi için Borsa Yönetim Kurulu’nun kararı yeterli olmaktadır. Halka açılmak isteyen şirketler, piyasa koşulları dışında bir engelle karşılaşmamaktadır.